Spectrum Punjab Punjab's most credible source of news
Related Articles
ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪਿਛਲੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਿਆਮ ਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਰਮਾ, ਸਾਵਰਕਰ, ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ, ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ, ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਬਾਰੇ ਲਿਖਿਆ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਸਭ ਨੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੌਕਿਆਂ ‘ਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਹਕੂਮਤ ਕੋਲੋਂ ਮਾਫੀ ਮੰਗੀ।
1900 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਸ਼ੁਰੂ ਵਿੱਚ ਇੰਡੀਆ ਹਾਊਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਯੂਕੇ ਵਿੱਚ ਭਾਰਤੀ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀਆਂ ਰਿਹਾਇਸ਼ ਦੀਆਂ ਲੋੜਾਂ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਤਾ ਕਰਨ ਲਈ ਭੀਕਾਜੀ ਕਾਮਾ, ਦਾਦਾਭਾਈ ਨੌਰੋਜੀ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ, ਜੋ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੇ ਗੈਰ-ਗੋਰੇ ਸੰਸਦ ਮੈਂਬਰ ਸਨ। ਪਰ ਸਾਡੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰਾਂ ਨੇ ਤੱਥਾਂ ਨੂੰ ਤੋੜ ਮਰੋੜ ਕੇ ਬਿਆਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਸ਼ਿਆਮ ਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਰਮਾ, ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਤੋਂ ਜਲਾਵਤਨ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਇਸ ਦਾ ਉਦਘਾਟਨ ਕੀਤਾ।
ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਅੱਖਾਂ ਦੇ ਡਾਕਟਰ ਦਿੱਤਾ ਮੱਲ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਸੀ। ਉਸਦਾ ਭਰਾ ਜੀਂਦ ਰਿਆਸਤ ਦਾ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਦੋ ਹੋਰ ਭਰਾ ਵੀ ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹ ਰਹੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਵਾਈਲੀ ਕਰਜ਼ਨ (Wylie Curzon ) ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ, ਜਿਸ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ ਨੂੰ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਵਾਈਲੀ ਕਰਜ਼ਨ ਢੀਂਗਰਾ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮਿੱਤਰ ਵਜੋਂ ਮਦਨ ਲਾਲ ਨੂੰ ਸ਼ਿਆਮ ਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਰਮਾ ਤੋਂ ਸਾਵਧਾਨ ਰਹਿਣ ਲਈ ਕਹਿ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਕਰਜ਼ਨ ਨੇ ਸ਼ਿਆਮ ਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਰਮਾ ਨੂੰ ਭ੍ਰਿਸ਼ਟਾਚਾਰ ਦੇ ਦੋਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਹਟਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ ਜਦੋਂ ਵਰਮਾ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਦੁਆਰਾ ਰਤਲਾਮ ਰਾਜ ਦੇ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵਜੋਂ ਨਿਯੁਕਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਪਰ ਵਰਮਾ ਪ੍ਰਭਾਵ ਕਬੂਲਣ ਵਾਲੇ ਨੌਜਵਾਨ ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ ਨੂੰ ਭੜਕਾਉਂਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਮਦਨ ਲਾਲ ਢੀਂਗਰਾ ਨੇ ਵਾਈਲੀ ਕਰਜ਼ਨ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੇ ਇੱਕ ਹੋਰ ਮਿੱਤਰ ਡਾ. ਕਾਵਾਸ ਲਾਲਕਾ ਨੂੰ ਵੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜੋ ਇੱਕ ਪਾਰਸੀ ਸੀ ਅਤੇ ਡਾ: ਦਿੱਤਾ ਮੱਲ ਨੂੰ ਜਾਣਦਾ ਸੀ, ਜੋ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਚੀਫ਼ ਮੈਡੀਕਲ ਅਫ਼ਸਰ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਵਾਈਲੀ ਦੀ ਹੱਤਿਆ ਹੋਈ ਤਾਂ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਰਮਾ ਯੂਰਪ ਚਲੇ ਗਏ ਅਤੇ ਸਾਵਰਕਰ ਨੂੰ ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲਾ ਦੇ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਦੇਸ਼ ਨਿਕਾਲੇ ਦੇ ਦੌਰਾਨ, ਸਾਵਰਕਰ ਨੇ ਮਾਰਸੇਲਸ (Marseille Port ) ਬੰਦਰਗਾਹ ‘ਤੇ ਭੱਜਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਫਰਾਂਸੀਸੀ ਪੁਲਿਸ ਦੁਆਰਾ ਫੜ ਲਿਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਬੰਬਈ ਲਈ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਜਹਾਜ਼ ‘ਤੇ ਵਾਪਸ ਚਾੜ੍ਹ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਅੱਜ ਦਾ ਫਾਰਮੂਲਾ ਸੌ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਦੇ ਹਾਲਾਤ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਵਰਤਦੇ ਹਾਂ ਜਾਂ ਉਸ ਵੇਲੇ ਦੇ ਫਾਰਮੂਲੇ ਨੂੰ ਅੱਜ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਵੇਖਦੇ ਹਾਂ, ਦੋਵਾਂ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ, ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ, ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ, ਸਾਵਰਕਰ, ਸ਼ਿਆਮ ਜੀ ਕ੍ਰਿਸ਼ਨ ਵਰਮਾ, ਮੋਰਾਰਜੀ ਦੇਸਾਈ, ਅੰਨਾ ਹਜ਼ਾਰੇ, ਕੇਜਰੀਵਾਲ ਦੀ ਰਣਨੀਤੀ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਅਸੀਂ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਸਮਾਨਤਾਵਾਂ ਨਜ਼ਰ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਜੇਕਰ ਅਸੀਂ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੁਆਰਾ ਅਨੁਭਵ ਕੀਤੇ ਗਏ ਨਤੀਜੇ ਨੂੰ ਵੇਖੀਏ ਤਾਂ ਬਹੁਤੇ ਅੰਤਰ ਨਹੀਂ ਵੇਖਦੇ।
ਪਰ ਉਹ ਸਾਡਾ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕਰਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਸਾਡੀਆਂ ਭਾਵਨਾਵਾਂ ਭੜਕਾਉਂਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡੀਆਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਨੂੰ ਲੁੱਟਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਗਦਰ ਅੰਦੋਲਨ, ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਅੰਦੋਲਨ, ਅੰਨਾ ਹਜ਼ਾਰੇ ਅੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਇਸ ਬਦਲਾਅ ਅੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਸਾਡੇ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਸਾਂਝਾ ਧਾਗਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸਾਡੇ ਸਾਧਨਾਂ ਜਾਂ ਵਿੱਤੀ ਸਰੋਤਾਂ ਜਾਂ ਸਮਰੱਥਾਵਾਂ ਦਾ ਲਗਾਤਾਰ ਸ਼ੋਸ਼ਣ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋ “ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ” ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚੇ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਾਣਨ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰੀ ਹੋਇਆ।
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚਾ ਜੀ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਵੈਜੀਵਨੀ ਵਿਚੋਂ ਲਾਲਾ ਜੀ ਦਾ ਅਕਸ ਇਕ ਡਰਪੋਕ ਵਿਅਕਤੀ ਦਾ ਉੱਭਰਦਾ ਹੈ। 1907 ਵਿਚ ਉਹ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਗਿਆ ਤਾਂ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਉਹ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਜਾਣਦਾ। ਉਹ ਸਿਰਫ ਇੰਨਾ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਉਹ ਕਿਸੇ ਨਾ ਕਿਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਉਸ ਲਈ ਇੱਕ ਅਨਾਥ ਆਸ਼ਰਮ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਕਰਦਾ ਸੀ।
ਜਦੋਂ ਮਹਾਰਾਣੀ ਮਲਿਕਾ ਵਿਕਟੋਰੀਆ 1883 ਵਿੱਚ ਭਾਰਤ ਆਈ ਤਾਂ ਉਸਨੂੰ ਕੈਸਰ ਏ ਹਿੰਦ (Kaiser-e-Hind) ਕਿਹਾ ਗਿਆ। ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਨੇ ਸਿਰਲੇਖ ਦੀ ਨਕਲ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਰਾਠਾ ਕੇਸਰੀ ਅਖਵਾਉਣਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਦਾ ਖਿਤਾਬ ਦਿੱਤਾ।
“Making of Godse and his Idea of India” ਦੇ ਲੇਖਕ ਧੀਰੇਂਦਰ ਝਾਅ (Dhirendra Jha) ਨਾਲ ਪ੍ਰੋ. ਅਪੂਰਵਾਨੰਦ ਅਤੇ ਨਿਤਿਸ਼ ਤਿਆਗੀ ਦੀ ਖੋਜ ਦੇ ਅਧਾਰਤ ਗੱਲਬਾਤ ਸੁਣਨ ਵਾਲੀ ਹੈ।
ਧੀਰੇਂਦਰ ਝਾਅ ਦੱਸਦੇ ਹਨ ਕਿ ਆਰਐਸਐਸ ਨੇ ਦੋਗਲੇਪਣ ਵਿੱਚ ਮੁਕੰਮਲ ਮੁਹਾਰਤ ਹਾਸਲ (Perfected Art of Double Speak) ਕੀਤੀ ਹੈ। ਆਰਐਸਐਸ ਕਹਿੰਦੀ ਕੁਝ ਹੋਰ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਲਕੁਲ ਕੰਮ ਬਿਲਕੁਲ ਉਲਟ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਭਾਜਪਾ ਆਰਐਸਐਸ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਆਰ.ਐੱਸ.ਐੱਸ. ਵਿਚਾਲੇ ਦੋਹਰੀ ਮੈਂਬਰਸ਼ਿਪ ਸੀ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਵੀ ਏ ਅਤੇ ਬੀ ਟੀਮਾਂ ਸਨ, ਜਿਵੇਂ ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਆਮ ਆਦਮੀ ਪਾਰਟੀ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੇ ਪੂਰਕ ਹਨ।
ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਨੂੰ ਅੰਦਰੋਂ ਕੰਟਰੋਲ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਆਰਐਸਐਸ ਨੇ ਕਾਂਗਰਸ ਦਾ ਬਦਲ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਬਾਹਰੋਂ ਕੰਮ ਕੀਤਾ। ਸਰਦਾਰ ਪਟੇਲ ਆਰਐਸਐਸ ਦੇ ਹਮਦਰਦ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਰਐਸਐਸ ਵਿਰੁੱਧ ਪਾਬੰਦੀ ਹਟਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਠੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਕਰ ਕੇ ਕੰਮ ਕੀਤਾ ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਹਿਰੂ ਆਰਐਸਐਸ ਦੇ ਦੋਗਲੇਪਣ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਸੀ।
ਗਾਂਧੀ ਦੇ ਕਤਲ ਲਈ ਆਰਐਸਐਸ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਸੀ ਪਰ ਉਹ ਹਰ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਭੁਲੇਖੇ ਖੜੇ ਕਰਕੇ ਇਹ ਵਿਖਾਉਣ ਵਿੱਚ ਕਾਮਯਾਬ ਰਹੇ ਕਿ ਗੋਡਸੇ ਆਰਐਸਐਸ ਛੱਡ ਚੁੱਕਾ ਸੀ।
ਅਫ਼ਸੋਸ ਦੀ ਗੱਲ ਹੈ ਕਿ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ, ਆਰਐਸਐਸ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਤਿੰਨੋਂ ਜਥੇਬੰਦੀਆਂ ਸਭ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਸਰਗਰਮ ਸਨ। ਮੋਟੇ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਪੰਜਾਬ, ਦਿੱਲੀ ਅਤੇ ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮੌਜੂਦ ਸਨ ਜਦਕਿ ਆਰਐਸਐਸ ਦੀਆਂ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ, ਦਿੱਲੀ, ਪੱਛਮੀ ਉੱਤਰ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼, ਗੁਜਰਾਤ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀਆਂ ਸ਼ਾਖਾਵਾਂ ਸਨ ਅਤੇ ਦੇਸ਼ ਦੇ ਹੋਰ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਇਦ ਮਾਮੂਲੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਹੀ ਸੀ।
ਅਸੀਂ ਆਪਣੀਆਂ ਪੋਸਟਾਂ ਵਿੱਚ ਸੰਘ-ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਬਾਰੇ ਪਹਿਲਾ ਵੀ ਲਿਖਿਆ ਸੀ ਕਿ ਇਹ ਪੂਨਾ ਚਿਤਪਾਵਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੇ ਪੇਸ਼ਵਾ ਅਸ਼ਟਪਦੀ ਸੰਘ ‘ਤੇ ਅਧਾਰਤ ਹੈ। ਧੀਰੇਂਦਰ ਝਾਅ ਨੇ ਵੀ ਇਹੀ ਵਿਆਖਿਆ ਕੀਤੀ ਹੈ ਕਿ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਚਿਤਪਾਵਨ ਬ੍ਰਾਹਮਣਾਂ ਦੀ ਸਰਵਉੱਚਤਾ ਲਈ ਸੀ, ਪਰ ਕਿਉਂਕਿ ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਜਿੱਤਣ ਲਈ ਅੱਗੇ ਨਹੀਂ ਵਧਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਸੀ, ਇਸ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂਤਵ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਰਾਹੀਂ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸੰਕਲਪ ਸਾਰੇ ਹਿੰਦੂਆਂ ਬਾਰੇ ਹੈ। ਪਰ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਇਹ ਚਿਤਪਾਵਨ-ਬ੍ਰਾਹਮਣਵਾਦ ਦਾ ਹੀ ਰੂਪ ਹੈ।
ਧੀਰੇਂਦਰ ਝਾਅ ਦੇ ਕੰਮ ਦੀ ਡੂੰਘਾਈ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਅਸਲੀ ਖੋਜੀ ਪੱਤਰਕਾਰੀ ਅਤੇ ਇਤਿਹਾਸਕਾਰੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
ਭਾਜਪਾ, ਆਰ.ਐਸ.ਐਸ., ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ, ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੀਆਂ ਅਜਿਹੀਆਂ ਦੋਗਲੀ ਨੀਤੀਆਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਤੱਖ ਸਨ। ਹੁਣ ਵੀ ਭਾਜਪਾ ਅਤੇ ਆਰਐਸਐਸ ਦੀ ਸਿੱਖਾਂ ਦੇ ਮਾਮਲੇ ਵਿਚ ਕਥਨੀ ਅਤੇ ਕਰਨੀ ਵਿਚ ਫਰਕ ਸਾਫ ਵੇਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਅਤੇ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ 1909 ਵਿੱਚ ਇਕੱਠੇ ਜਲਾਵਤਨ ਹੋ ਗਏ ਸਨ। ਲਾਲਾ ਜੀ ਦੋ ਸਾਲ ਬਾਅਦ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗ ਕੇ ਵਾਪਸ ਆਏ ਸਨ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ 38 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਵਾਪਸ ਆਏ ਸਨ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਇੰਗਲੈਂਡ ਪੜ੍ਹਨ ਲਈ ਭੇਜਿਆ, ਜਦਕਿ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਭਤੀਜੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਾਨ ਦੇਣ ਦੇ ਰਾਹ ਤੋਰਿਆ।
ਗਦਰ ਸਾਜ਼ਿਸ਼ ਦੇ ਮੁਕੱਦਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਜਾਂ ਉਮਰ ਕੈਦ ਵਿੱਚ ਕਾਲੇ ਪਾਣੀ ਭੇਜ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ। ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਨੇ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ 1925 ਵਿੱਚ ਲੰਡਨ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਪੀਐਚਡੀ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ। ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਹਰਦਿਆਲ ਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਪੇਸ਼ਾਵਰੀ ਨੇ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦੇ ਫੰਡ ਚੋਰੀ ਕੀਤੇ ਅਤੇ ਆਪਣੀ ਜਾਇਦਾਦ ਖਰੀਦੀ। ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ, ਜਿਸਨੇ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾਨ ਦੇ ਮਕਸਦ ਲਈ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀ ਸੀ, ਨੇ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਨੂੰ ਸੈਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ ।
ਸਾਵਰਕਰ, ਬਾਲ ਗੰਗਾਧਰ ਤਿਲਕ, ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਵੇਲੇ ਸਭ ਨੇ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ। ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਨਾਲ ਫਾਂਸੀ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਸੁਣਾਈ ਗਈ ਸੀ। ਉਸ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸਜ਼ਾ ਨੂੰ ਘਟਾ ਕੇ ਉਮਰ ਕੈਦ ਕਰਾਉਣ ਲਈ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ। ਫਿਰ ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ ਨੇ 1919 ਵਿਚ ਦੁਬਾਰਾ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਕਿਸੇ ਵੀ ਗਤੀਵਿਧੀ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਨਾ ਲੈਣ ਦਾ ਵਾਅਦਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ 4 ਸਾਲਾਂ ਵਿਚ ਜੇਲ੍ਹ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਗਏ।
1900 ਤੋਂ 1914 ਤੱਕ ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ ਨੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੇ ਸਕੂਲ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਅਫਰੀਕਾ ਅਤੇ ਦੱਖਣੀ ਅਮਰੀਕਾ ਵਿੱਚ ਗੁਆਨਾ (Guyana) ਦੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੀ ਯਾਤਰਾ ਕੀਤੀ ਅਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਸਕੂਲ ਖੋਲ੍ਹੇ ਤਾਂ ਜੋ ਹਿੰਦੂ ਬੱਚੇ ਸਿੱਖਿਅਤ ਹੋ ਸਕਣ। ਪਰ ਜਦੋਂ ਉਹ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਹਰਦਿਆਲ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਕਿਸਾਨਾਂ ਅਤੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰਤਾਰ ਸਿੰਘ ਸਰਾਭਾ ਵਰਗੇ ਸਿੱਖ ਵਿਦਿਆਰਥੀਆਂ ਨੂੰ ਗਦਰ ਪਾਰਟੀ ਵਿਚ ਹਿੱਸਾ ਲੈਣ ਲਈ ਉਕਸਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹਾ।
ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੰਭਾਵਨਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ, ਰਾਜਪੂਤ, ਜਾਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਹਿੰਦੂ ਅਤੇ ਮੁਸਲਿਮ ਭਾਈਚਾਰੇ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਹਥਿਆਰਬੰਦ ਦਸਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਭਰਤੀ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਕਾਲ਼ ਨੂੰ ਖਤਮ ਕਰਨ ਲਈ ਅਨਾਜ ਉਤਪਾਦਨ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਨਹਿਰੀ ਕਲੋਨੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਲਈ ਸਿੰਚਾਈ ਨਹਿਰੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਕੀਤੀ।
ਸਰ ਲਾਲ ਚੰਦ ਅਤੇ ਸਰ ਛੋਟੂ ਰਾਮ ਜੋ ਕਾਂਗਰਸ ਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਵੀ ਸਨ ਪਰ ਦੋਵੇਂ ਬੁੱਧੀਮਾਨ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਮੌਜੂਦਾ ਹਿੰਦੂ ਜੱਟ ਕਿਸਾਨਾਂ ਪ੍ਰਤੀ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੀ ਬੇਈਮਾਨੀ ਬਾਰੇ ਜਾਣਦੇ ਸਨ। ਇਸੇ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਹਿੰਦੂ ਜਾਟ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੀ ਭੜਕਾਹਟ ਵਿਚ ਨਹੀਂ ਪੈਣ ਦਿੱਤਾ।
ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਅਤੇ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਦੇ ਆਗੂ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਰਕੇ ਚਲਦੇ ਸਨ ਤੇ ਜਾਨੀ ਨੁਕਸਾਨ ਤੋਂ ਬਚਦੇ ਸਨ। ਇਸ ਦੇ ਉਲਟ 1910 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇੱਕ ਹਿੱਸਾ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਸਿੱਧੇ ਟਕਰਾਅ ਵਿੱਚ ਆਇਆ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਵੱਡਾ ਜਾਨੀ ਅਤੇ ਮਾਲੀ ਨੁਕਸਾਨ ਝੱਲਿਆ ਅਤੇ 1947 ਦੇ ਅਥਾਹ ਨੁਕਸਾਨ ਪਿਛੇ ਇਕ ਵੱਡਾ ਕਾਰਣ ਉਹ ਟਕਰਾਅ ਵੀ ਸੀ।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੇ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਵਿਰੋਧੀ ਮੋਰਚੇ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅਨੁਪਾਤ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹਿੱਸਾ ਨਾ ਲਿਆ ਹੁੰਦਾ ਤਾਂ 1980 ਅਤੇ 1990 ਦੇ ਦਹਾਕੇ ਦੀਆਂ ਘਟਨਾਵਾਂ ਸ਼ਾਇਦ ਵੱਖਰੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ। 1910 ਅਤੇ 1970 ਦੇ ਦਹਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦਾ ਲਾਭ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਂਸਭਾ, ਆਰਐਸਐਸ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਨੂੰ ਹੋਇਆ। ਪਰ ਸਿੱਖ ਯੋਗਦਾਨ ਨੂੰ ਮੰਨਣ ਦੀ ਗੱਲ ਤਾਂ ਛੱਡੋ, ਇਨ੍ਹਾਂ ਸਿੱਖ ਕੈਦੀਆਂ ਨੂੰ ਰਿਹਾਅ ਤੱਕ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਅਤੇ ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਇਤਿਹਾਸ ਤੋਂ ਸਿੱਖਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ ਅਤੇ ਆਰਐਸਐਸ ਅਤੇ ਭਾਜਪਾ ਦੀ ਦੋਹਰੀ ਵਿਚਾਰਧਾਰਾ ਨੂੰ ਸਮਝਣ ਲਈ ਇਸ ਗੱਲਬਾਤ ਨੂੰ ਸੁਣਨ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਧੀਰੇਂਦਰ ਝਾਅ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਆਰਐਸਐਸ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਅਤੇ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ ਕਿ ਉਹ ਇੱਕੋ ਹੀ ਸਨ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਹਿੰਦੂ ਮਹਾਸਭਾ ਅਤੇ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਇਕੋ ਜਿਹੇ ਸਨ। ਭਾਈ ਪਰਮਾਨੰਦ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰ ਰੱਖਦੇ ਸਨ, ਪਰ ਅਖੀਰ ਵਿਚ ਉਹ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜ ਦੇ ਮੁੱਖ ਪ੍ਰਚਾਰਕ ਸਨ। ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਪੁੱਤਰ ਮਹਾਵੀਰ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ RSS ਦੇ ਚੋਟੀ ਦੇ ਸੰਘਚਾਲਕਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਸੀ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸੱਜੇ ਪੱਖੀ ਤਾਕਤਾਂ ਦੀ ਦੋਗਲੀ ਗੱਲ ਅਤੇ ਦੋਗਲੇਪਣ ਤੋਂ ਸੁਚੇਤ ਹੋਣ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।
ਵੀਡੀਓ ਦਾ ਲਿੰਕ https://youtube.com/watch?v=tILd7fw33fA&si=bwCVeJtvKgk1a1LQ
#Unpopular_Opinions
#Unpopular_Ideas
#Unpopular_Facts
ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਚਾਚਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸਵੈ-ਜੀਵਨੀ ਦਰਸਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਇੱਕ ਡਰਪੋਕ ਵਿਅਕਤੀ ਸੀ। ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫੀ ਮੰਗ ਕੇ ਭਾਰਤ ਪਰਤ ਆਏ। ਜਦੋਂ ਕਿ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ 38 ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਜਲਾਵਤਨੀ ਤੋਂ ਵਾਪਸ ਆਏ ਸਨ। ਜੇਕਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੁੰਦੇ ਤਾਂ ਭਤੀਜੇ ਨੂੰ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਤੋਂ ਦੂਰ ਹੀ ਰੱਖਦੇ।
ਲਾਲਾ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਮੁੰਡਾ ਵਿਲਾਇਤ ਪੜ੍ਹਨ ਭੇਜਿਆ ਸੀ, ਤੇ ਦੂਜਿਆਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਾਦਤਾਂ ਭਾਲਦਾ ਸੀ।ਇਸ ਡਰਪੋਕ ਫਿਰਕੂ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਆਰੀਆ ਸਮਾਜੀ ਮੀਡੀਆ ਤੇ ਸਿਆਸੀ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਪੰਜਾਬ ਕੇਸਰੀ ਵਜੋਂ ਉਭਾਰਦੀ ਰਹੀ।
ਪਿਛਲੇ ਦਸ ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਪਰਵਾਸੀ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੇ ਇੱਕ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਕਰੋੜਾਂ ਰੁਪਏ ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਪਰ ਉਸ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਸੀਟਾਂ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀਆਂ ਅਤੇ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਰਾਜ ਸਭਾ ਦੀਆਂ ਸੀਟਾਂ ਵੀ ਵੇਚ ਦਿੱਤੀਆਂ। ਪਰ ਫਿਰ ਵੀ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬੀ ਉਸ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਅੰਨ੍ਹਾ ਸਮਰਥਨ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਸਮਾਂ ਦੱਸੇਗਾ ਕਿ ਵਿਕਰੀ ਖਰੀਦ ਫੰਡਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਕੇ ਦੁਬਈ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਖਰੀਦੇ ਗਏ ਹਨ।
ਪਰ ਇਹ ਕੋਈ ਨਵੀਂ ਗੱਲ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਅਸੀਂ ਇਤਿਹਾਸ ਅਤੇ ਨਿੱਜੀ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਤੋ ਸਿੱਖਣ ਤੋਂ ਇਨਕਾਰ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਗ਼ਦਰ ਲਹਿਰ ਦੌਰਾਨ ਅਣਗਿਣਤ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਗ਼ਦਰ ਯਾਦਗਾਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਅਤੇ ਉਸਦੇ ਉੱਤਰਾਧਿਕਾਰੀ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦੀਆਂ ਫੋਟੋਆਂ ਬੜੇ ਆਦਰ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲੱਗਿਆ ਮਿਲਦੀਆਂ । ਪਰ ਸਾਡੇ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਇਹ ਨਹੀਂ ਪਤਾ ਕਿ ਲਾਲਾ ਹਰਦਿਆਲ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਤੋਂ ਮੁਆਫ਼ੀ ਮੰਗੀ ਅਤੇ ਅਣਗਿਣਤ ਪੰਜਾਬੀਆਂ ਨੂੰ ਫਾਂਸੀ ਦਵਾਉਣ ਤੋਂ ਬਾਦ ਉਹ ਲੰਦਨ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਵਿੱਚ ਪੀਐਚਡੀ ਦੀ ਪੜ੍ਹਾਈ ਲਈ ਚਲਾ ਗਿਆ (ਹੇਠਾਂ ਟਿੱਪਣੀਆਂ ਵਿੱਚ PhD Thesis ਦੀ ਕਿਤਾਬ ਦੇਖੋ )।
ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ ਕੈਲੀਫੋਰਨੀਆ ਦੇ ਇੱਕ ਕਿਸਾਨ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵੇਚ ਕੇ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਨੂੰ ਦਾਨ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜਦੋਂ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਆਗੂ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਜਰਮਨੀ ਦੇ ਤਨਖਾਹ ‘ਤੇ ਹੈ ਤਾਂ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ। ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੇ ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿਚ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਨੂੰ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਜਦੋਂ ਉਸ ਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗਾ ਕਿ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਨੇ ਆਪਣੇ ਨਿੱਜੀ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਉੱਸ ਵੱਲੋਂ ਦਾਨ ਕੀਤੇ ਪੈਸੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਸੀ।
ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਇੱਕ ਹੋਰ ਆਗੂ ਡਾਕਟਰ ਸੀਕੇ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਗ਼ਦਰ ਪਾਰਟੀ ਲਈ ਜਰਮਨੀ ਤੋਂ ਪੈਸੇ ਲੈਂਦਾ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਪੈਸੇ ਨਾਲ ਨਿਊਯਾਰਕ ਵਿੱਚ ਨਿੱਜੀ ਅਪਾਰਟਮੈਂਟ ਖਰੀਦ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਜਦੋਂ ਭਗਵਾਨ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਡਾਕਟਰ ਸੀਕੇ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਅਤੇ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਤੋਂ ਇਕੱਠੇ ਕੀਤੇ ਫੰਡਾਂ ਬਾਰੇ ਸਵਾਲ ਪੁੱਛੇ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪਾਰਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।
ਗੁਰਪ੍ਰੀਤ ਘੁੱਗੀ, ਡਾ: ਧਰਮਵੀਰ ਗਾਂਧੀ, ਸੁੱਚਾ ਸਿੰਘ ਛੋਟੇਪੁਰ, ਸੁਖਪਾਲ ਖਹਿਰਾ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰਨਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਵਿੱਚੋ ਕਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਰਿਹਾ।
ਅਦਾਲਤ ਨੇ ਦੋਸ਼ ਇਹ ਲਾਇਆ ਸੀ ਕਿ ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਨੇ ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਵੇਧ ਹਥਿਆਰ ਸੌਂਪਣ ਲਈ ਸਾਨ ਫਰਾਂਸਿਸਕੋ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਵਿੱਚ ਹਥਿਆਰ ਦੀ ਅਦਾਲਤ ਅੰਦਰ ਤਸਕਰੀ ਕੀਤੀ ਸੀ। ਸੰਤੋਖ ਸਿੰਘ ਉਸ ਸਮੇਂ ਜ਼ਮਾਨਤ ‘ਤੇ ਬਾਹਰ ਸੀ। ਗੋਲੀ ਲੱਗਣ ਨਾਲ ਰਾਮ ਚੰਦਰ ਦੀ ਮੌਕੇ ‘ਤੇ ਹੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ, ਜਦੋਂਕਿ ਡਾਕਟਰ ਸੀਕੇ ਚੱਕਰਵਰਤੀ ਮਾਮੂਲੀ ਸੱਟਾਂ ਨਾਲ ਬਚ ਗਿਆ। ਰਾਮ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਅਦਾਲਤੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਸੀ।
=================
#Unpopular_Opinions
#Unpopular_Ideas
#Unpopular_Facts
Follow our Facebook Page for more such Unpopular Opinions
ਇਹੋ ਜਿਹੇ ਹੋਰ ਘੱਟ-ਜਾਣੇ ਜਾਂਦੇ ਤੱਥਾਂ ਤੇ ਮਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਹਾਸਲ ਕਰਨ ਲਈ ਸਾਡੇ ਫੇਸਬੁੱਕ ਪੇਜ ਨੂੰ Like ਕਰੋ
